Nằm cách thị trấn Ninh Hòa khoảng 10 cây số về hướng đông bắc, Hòn Khói, một địa danh thuộc huyện Ninh Hòa, mà trong lòng nhiều người Ninh Hòa mơ hồ như là xa lắm.

Theo các cụ ngày xưa, địa danh Hòn Khói có từ thế kỷ 18. Cái thời tàn quân nhà Minh bên Tàu không chịu khuất phục triều Mãn Thanh, nên dùng tàu bè xuôi Nam tìm đất sống. Một số có quyền chức, giàu có, có tàu thuyền to lớn thì vào lập nghiệp tận miền Nam, như Mạc Cửu lập xứ Hà Tiên. Còn một số ít nghèo khổ lang thang trên biển cả lâu ngày trở thành hải tặc. Thỉnh thoảng vào các hải đảo cướp bóc lương thực. Thời bây giờ triều đình nhà Nguyễn ra lệnh cho địa phương, khi nào có giặc Tàu Ô vào cướp bóc, thì dân làng đốt lửa trên đỉnh núi, cho khói lên cao, để quan sở tại biết mà kịp thời đem binh lính đến tiếp cứu. Có phải từ đó mà vùng đất này mang tên HÒN KHÓI ?

Trong thời Pháp thuộc, người Pháp gọi vùng này là Hone-Coché. Một ngôi nhà lầu, bề thế nhất lúc bấy giờ được người Pháp xây dựng lên ở đây có tên là Douanes et Régies de Hone-Coché (Sở Thương Chánh Hòn Khói). Ngôi nhà được kiến trúc theo kiểu biệt thự của Pháp khá đẹp, nằm trên một ngọn đồi trông ra biển rất yên tĩnh và thơ mộng, nên sau này trở thành nơi hò hẹn của nhiều cặp tình nhân. Vì vậy người ta còn gọi đó là Lâu Ðài Tình Ái hoặc Lầu Ông Hoàng (Xin đừng nhầm với Lầu Ông Hoàng của Hàn Mặc Tử ở Phan Thiết). Rất tiếc, trải qua nhiều thời kỳ chiến tranh, ngôi nhà đã bị hư hỏng nặng nề. Bây giờ đã trở thành hoang phế. Chính quyền mới dựng lên phía trước một tấm bia, không phải để ghi lại những cuộc tình thơ mộng, mà là kỷ niệm một chiến thắng của Việt Minh thời trước. Trước kia, khoảng trước năm 1930, Hòn Khói là Tổng Phước Hà Ngoại, trực thuộc huyện Vạn Ninh, gồm có các làng Ðông Hà (Rớ), Ðông Hòa ( Xóm Bà Ðỏi), Ðông Hải (mũi Hòn Khói), Ðông Cát (xóm Cát), Bình Tây (xóm Ðò), Thạnh Danh, Phú Thọ và Bá Hà (Cồn Cạn). Hòn Khói nằm cách Vạn Giả khoảng 50 cây số đường biển, cách Ninh Hòa 10 cây số đường bộ. Nhưng thời xưa, ông bà chúng ta di chuyển từ nơi này đến nơi khác chỉ bằng bộ hoặc xử dụng phương tiện duy nhất là ghe thuyền. Thời đó, từ Hòn Khói lên Vạn Giả, đêm nào cũng có ghe đò (một đêm đi lên, một đêm đi về). Bến ghe đò nằm tại Bình Tây, kẻ đi người về tấp nập nên làng này được nhiều người biết đến. Và cũng vì thông thương dễ dàng, nên có nhiều người Hòn Khói lập gia đình với người Vạn Ninh. Trong gia phả của nhiều người Vạn Ninh bây giờ có gốc gác từ Hòn Khói. Trong khi ấy, từ làng Phú Thọ (Hòn Khói) lên Ninh Hòa chỉ dùng đường bộ, băng qua Chánh Thanh, sườn núi Hòn Hèo, rồi leo qua đèo Hà Thanh (đèo Bánh Ít) đến đầu làng Phước Ða. Lúc ấy cả đoạn đường này còn là rừng rậm, lại nhiều thú dữ. Vì vậy, Hòn Khói tuy gần Ninh Hòa hơn Vạn Ninh, nhưng vì giao thông trắc trở, nên Hòn Khói khi ấy trực thuộc huyện Vạn Ninh là hợp tình hợp lý. Ðến năm 1930, Hòn Khói mới được sáp nhập vào huyện Ninh Hòa, sau cuộc đấu tranh khởi đầu từ năm 1927 do ông trợ (giáo) Chước lãnh đạo đòi giảm sưu thuế. Ngày nay, Hòn Khói có 4 xã : Xã Ninh Hải (gồm các thôn Ðông Hà, Ðông Hòa, Ðông Hải, Ðông Cát và Bình Tây, xã Ninh Diêm (gồm các thôn Thạnh Danh, Phú Thọ, Chánh Thanh và Chánh Bình), xã Ninh Thủy (gồm các thôn Bá Hà, Ngân Hà và Thủy Ðầm), xã Ninh Phước (gồm các thôn Ninh Tịnh, Ninh Yển, Mỹ Giang và Ðầm Vân) Ngày trước, mặc dù ba mặt quanh Hòn Khói đều là biển cả và sông ngòi, nhưng dân chúng ở đây 90% lại làm nghề ruộng muối. Vì nghề này có lợi tức cao hơn nghề cá, do bán được muối cho Tây, cho dù giá muối thời ấy do người Pháp ấn định rẻ mạt. Ngày nay, Hòn Khói vẫn phát triển nghề làm muối. Xã Ninh Thủy có nhà máy Ciment, xã Ninh Phước có nhà máy đóng tàu Huyndai. Tại xã Ninh Phước dự trù sẽ xây dựng hải cảng Ðầm Vân (Mỹ Giang) để thuận tiện cho việc xuất cảng muối, ciment và hải sản… ( Trích nguồn từ trang ninh-hoa.com)

Saigonphoto xin trân trọng giới thiệu đến các bạn bài viết " Buổi sáng trên đồng muối Ninh Diêm " của tác giả: Thanhcong67.

Cách Nha Trang 40 km về hướng Bắc, khu vực Hòn Khói, Ninh Hòa là nơi có những cánh đồng muối rộng lớn. Mùa thu hoạch muối thường từ tháng 1 đến tháng 7 hằng năm. Buổi sáng, khi ánh trăng muộn vẫn còn nấn ná đợi ánh nắng mặt trời của một ngày mới, những cánh đồng muối phản chiếu như một tấm gương lớn thật đẹp. Một ngày mới của diêm dân bắt đầu. 1.Bình minh

Hơn 4 giờ sáng, mọi người đã bắt đầu làm việc. Mọi người nói làm sớm như thế để tránh cái nóng oi bức của mùa hè miền Trung.

Cào muối thành từng đống nhỏ, rồi gánh muối vào bờ để tập trung thành những đống muối lớn, sau đó sẽ có xe vận chuyển muối đến nơi thích hợp.

Mặt trời đã ló dạng.

Soi bóng nước.

Công việc vẫn tiếp tục.

Tuy công việc rất nặng nhọc nhưng các chị ở đây vẫn luôn vui vẻ tươi cười.

Mặt trời lên cao dần, công việc vẫn tiếp tục, đặng sau vị mặn của những hạt muối còn có cả vị mặn cũa những giọt mồ hôi.

Bài và ảnh: Thanhcong67-Mai Thành Tiến.