Tổ Đình Bửu Long, toạ lạc trên một ngọn đồi phía nam thuộc Công Viên Lịch Sử và Văn Hoá Dân Tộc, số 81, Đường Nguyễn Xiển, Tổ I, Ấp Thái Bình I, phường Long Bình, Quận 9, Thành phố Hồ Chí Minh, thuộc hệ phái Phật Giáo Nguyên Thủy (Nam Tông) trong Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam.
Nguyên khu đất này, khoảng 13 ha, do cư sĩ Võ Hà Thuật mua lại và khai khẩn thêm từ năm 1942 để làm tịnh thất hành thiền dưới sự hướng dẫn của thầy là thiền sư Hộ Tông, vị tổ khai sơn Phật Giáo Nguyên Thủy Việt Nam. 
Để tiện việc tham vấn, cư sĩ Võ Hà Thuật xây dựng một thiền thất trên một vị trí cao ráo để thỉnh thiền sư Hộ Tông về dạy thiền giảng đạo. Từ đó nơi đây trở thành một đạo tràng hành thiền chỉ quán rất nghiêm mật cho những ai ưa thích pháp hành giải thoát.
Năm 1958, khi Giáo Hội Tăng Già Nguyên Thủy Việt Nam đã được chính thức thành lập, thiền sư Hộ Tông được chư tăng tôn thỉnh đảm nhiệm chức vụ Tăng Thống Ban Chưởng Quản Giáo Hội Tăng Già Nguyên Thủy Việt Nam. Công tác Phật sự của Giáo Hội vào thời kỳ "khởi đầu nan” này rất đa đoan, phức tạp, trong khi Đức Tăng Thống vốn là một thiền sư đã quen nếp sống độc cư thanh tịnh nên Ngài đã về xây dựng Bửu Long thành một thiền viện có không khí của những rừng thiền rất thịnh hành ở các nước Phật giáo Nam Tông như Thái Lan, Miến Điện. Từ đó thiền viện Bửu Long đã qui tụ nhiều hành giả đến tham thiền học đạo. Nhiều am thất của chư Tăng, tu nữ và tịnh nhân đã được xây dựng để đáp ứng nhu cầu hành thiền của đại chúng.
Năm 1961, Đức Tăng Thống Phật Giáo Sri-Lanka là Ngài Narada đến thăm Việt Nam đã tặng cho thiền viện Bửu Long một cây Bồ Đề có nguồn gốc từ cây Bồ Đề nơi Đức Phật thành đạo. Nhị vị Tăng thống đã đồng chưởng hạ cây Bồ Đề tại một địa điểm cao nhất trong khuôn viên thiền viện. Ngày nay khách hành hương đến tham quan có thể thấy cây Bồ Đề đã được bao đời trụ trì chăm sóc vun quén trở thành một đại thọ sum sê che bóng Phật Đài cùng với những phù điêu khắc chạm trên đá mô tả tám sự tích Phật lực, phản ánh văn hoá Phật Giáo Nam Tông.
Năm 1965 cư sĩ Võ Hà Thuật chính thức được thiền sư Hộ Tông truyền thọ đại giới, pháp danh là Lão Tâm, và được Hoà Thượng Viện chủ giao cho quản lý thiền viện. Năm 1969 Đại Đức Lão Tâm tịch, Hoà Thượng giao lại cho Đại Đức Ngự Tâm trụ trì. Năm 1976 Đại Đức Ngự Tâm qua đời, Đại Đức Tăng Huệ thay thế. Năm 1981 Hoà Thượng Viện chủ tức là Tổ Hộ tông viên tịch sau khi đã di chúc lại cho Thượng Toạ Viên Minh thay thế Ngài điều hành Phật sự tại thiền viện Bửu Long. Lúc bấy giờ vì Thượng Toạ Viên Minh đang giữ chức vụ Tổng Thư Ký Giáo Hội Tăng Già Nguyên Thủy Việt Nam kiêm phó trụ trì chùa Kỳ Viên, trụ sở Giáo hội, chưa thể về nhậm chức được nên đã cử Đại Đức Bửu Đức thay thế. Đến năm 1992 Đại Đức Bửu Đức đi du học nước ngoài Thượng Toạ Viên Minh mới chính thức về đảm nhiệm chức vụ mà Tổ giao phó.
Thiền Viện Bửu Long đã được trở thành Tổ Đình vì là ngôi chùa do Tổ Hộ Tông thành lập, nơi mà Tổ đã tịnh cư gần 30 năm để hành đạo và hoằng dương độ chúng, và cũng là nơi mà Ngài đã an nhiên thị tịch. Hiện nay tháp thờ Xá Lợi của Tổ toạ lạc ngay sau Bồ Đề Phật Cảnh, nơi mà hàng năm vào ngày 26 tháng 7 Âm lịch, chư Tăng, Tu nữ và Phật tử Nam Tông trong cả nước qui tụ về để hành hương chiêm bái và làm lễ tưởng niệm đến vị Tổ khai sơn Phật Giáo Nguyên Thủy Việt Nam.
Để giữ truyền thống sinh hoạt thiền viện xưa của Tổ, hàng tuần Thượng Tọa Viên Minh đã tổ chức lại lớp học và hành thiền trọn ngày thứ Bảy cho Tín đồ Phật tử gần xa đến tham vấn và hành trì. Bình thường, hàng ngày chư Tăng, Tu nữ có hai thời công phu tụng kinh, tọa thiền vào 4 giờ 30 sáng và chiều. Riêng mùa An Cư Kiết Hạ hàng năm, chùa tổ chức khóa thiền tích cực trọn ba tháng cho Tăng Ni và Phật tử tùng hạ tu tập. Đặc biệt là chư Tăng tại Tổ đình giữ hạnh trì bình khất thực. Đúng 10 giờ 30 khi chư Tăng đi khất thực thì các thí chủ đã chuẩn bị sẵn vật thực để cúng dường, sau đó chư Tăng tụng kinh phúc chúc, chú nguyện cho thí chủ rồi trở về thất thọ thực trước giờ ngọ.
Ngoài việc tu học chùa cũng quan tâm đến công tác từ thiện xã hội nên đã thành lập một Ban Từ Thiện (xem thêm báo cáo đính kèm) và một chi hội Chữ Thập Đỏ hoạt động rất tích cực trong các công tác cứu trợ thiên tai, giúp đỡ các trại phong, dưỡng lão, cô nhi, trẻ em khuyết tật, mổ mắt nhân đạo, xây nhà tình thương, cấp học bổng cho học sinh nghèo và tài trợ thường xuyên cho một số cụ già neo đơn không nơi nương tựa.
Từ khi có quyết định thành lập Công Viên Lịch Sử và Văn Hoá Dân Tộc, Tổ Đình Bửu Long đã được chính phủ công nhận và giữ lại trong công viên vì tính chất lịch sử tiêu biểu cho nền văn hoá Phật Giáo Nguyên Thủy Việt Nam. Do đó Thượng Toạ Viên Minh đã nỗ lực trùng tu tôn tạo và xây dựng ngôi Tổ Đình ngày thêm phong phú với những kiến trúc vừa phù hợp với bản sắc dân tộc, vừa phản ánh được tính đặc thù của Phật Giáo Nguyên Thủy Việt Nam.
Hiện nay Tổ Đình đã có 1 chánh điện, 1 tăng xá, 1 trai đường, 1 tăng khách đường, 1 tổ đường, 5 thiền thất của chư Tăng, 1 ni viện, 1 ni xá và 25 am thất của Tu nữ, tịnh nhân. Ngoài ra còn có một động khổ hạnh tưởng niệm 6 năm Bồ Tát tu khổ hạnh và một Bồ Đề Phật Cảnh tưởng niệm ngày Đức Phật thành đạo. Tương lai Tổ Đình có dự án xây dựng Bảo Tháp, nhà Bảo Tàng Lịch Sử Văn Hoá Phật Giáo Nam Tông, hang động Bồ Tát khổ hạnh, đền thờ thánh Sìvali v.v... để xứng đáng là một hạng mục trong công viên lịch sử và văn hoá của Thành phố Hồ Chí Minh.
Những ngày lễ lớn của Tổ Đình :
1) Lễ Thánh Hội và Phật Hứa Ma Vương: ngày Rằm tháng Giêng ÂL. 2) Lễ Tam Hợp (Đản Sanh, Thành Đạo, Niết Bàn): Rằm tháng Tư ÂL. 3) Lễ Để Bát Báo Hiếu: ngày Rằm tháng Bảy và 30 tháng 8 ÂL 4) Lễ Giỗ Tổ Phật Giáo Nguyên Thủy Việt Nam: 26 tháng 7 ÂL. 5) Lễ Dâng Y Kathina: ngày 17 tháng 9 ÂL. Một số hình ảnh khác
Bài: Sưu tầm từ Internet
Ảnh: Kyanh2007 (Saigonphoto.net)
